Mansplaining Nedir? Yapanlarla Nasıl Başa Çıkılır?

Mansplaining nedir, kim neden yapar diye birçok soruya cevap arayan kadınlar bu yeni erkek zorbalığını aslında asırlardır yaşıyor.

Mansplaining nedir ve kimler yapar merak edenler aslında bu kavramın asırlardır var olduğunu göreceklerdir. En iyi erkekler bilir, her şeyin doğrusuna onlar karar verir bakış açısına bu tanımlama yapılmış aslında. Yani herhangi bir konuda uzman olmasa bile her şeyi kadınlardan daha iyi bildiklerini sanarak kadınları manipüle eden erkekler mansplaining yapmış oluyorlar.

Bir erkeğin bir kadına bariz bir şeyi ya da onun uzman olduğu bir şeyi, birinin aptal ya da anlayışsız bir kişiyle konuşurken üslubuyla açıklarken babacan tavrını gösteren İngilizce bir kelimedir. Türkçe karşılığı ise “erbilmişlik” olarak açıklanmıştır.

Kadınların olduğu her yerde görülen bu sahneler, bazılarına göre olağan bazılarına göre ise olması gereken şekilde algılanıyor. Tabi bu durumda cinsiyetçilik de söz konusu oluyor.

İstemeden Mi Yapılıyor?

Bu kavram aslında Amerikalı yazar ve feminist Rebecca Solnit’in “Erkekler bana bir şeyleri açıklıyor” başlıklı makalesinden esinlenerek 2008’de dolaşmaya başladı. O dönem birçok internet sitesi ve gazetede de yayınlanan yazıda Solnit, yıllar önce bir partide varlıklı bir reklamcı olan ev sahibinin onunla konuşmak için durduğunu ve “Birkaç kitap yazdığını duydum” dediğini söyledi.

 “Aslında çok yazdım,” diye yanıtladı Solnit. Ve o, “yedi yaşındaki bir kızı ona flüt derslerinin nasıl gittiğini söylemeye teşvik eden” bir tavırla eklemişti: “Peki ne konuşuyorlar?” O zamana kadar fotoğrafçı Eadweard Muybridge hakkındaki son kitabından alıntı yapmıştı. Ve bu ismi duyan adam, onun Solnit’in kitabı olduğunu anlamadan Muybridge üzerine yeni çıkan önemli bir çalışmayı bilip bilmediğini sorarak onun sözünü kesti. Bu söz kesme ukalalığı da Manterrupting olarak adlandırıldı.

Yani bu durum bilerek ya da bilmeyerek değil doğalmış gibi yapılıyor. Her durumda erkeklerin daha iyisini bildiklerini iddia etmeleri ve kadını manipüle etmeleri gündeme geliyor. Asırlar öncesinde bile kadınlar hukuk, Tıp gibi mesleklerle ilgilenmeye başladıklarında erkekler tarafından küçümsendiler. Kadın doktor ya da hukukçulara güvenilmedi.

Bar masasından çalışma ortamına kadar Mansplaining sahneleri sıradandır.  Bir kadın konuşuyor ve bitirmeden önce bir erkek tarafından sözü kesiliyor. Utanmadan ve güvenle ona açıklamaya devam eder ve diğerleri onun söylediklerini sunar. Bu iki davranışın isimleri vardır: Mansplaining ve Manterrupting.

Manterrupting Nedir?

İki terim asaldır ve birlikte gidebilir veya olmayabilir. Bir erkek, bir kadına entelektüel olarak bir şeyi anlayabilecek kapasitede değilmiş gibi, genellikle tepeden bakan bir tonla bariz şeyleri açıkladığında ortaya çıkar. Manterrupting, erkekler kadınların konuşmasını böldüğünde olur. 

Bilmişlik dersine başladıkları sırada ise mansplainingden bahsedilebilir. Kadınların hayatlarının her alanında oluyorlar. Akademik alanda, iş piyasasında, romantik ilişkilerde ve aile ortamında.

Bunların, hakim oldukları konularda bile bir kadının sesini susturmanın yollarından bazıları olduğunu açıklıyor. “Bir ortamda erkeklerin kadının sözünü kesmesi bazılarına zararsız görünüyor. Ama bu durum sokakta kadına laf atarak taciz eden erkeğin yaşattığı durumun aynısıdır.

Bu fenomen, kadınların toplumsal olarak erkeklerden daha az değerli olduğu ve seslerinin de öyle olduğu inancını yansıtıyor. Harvard Business School profesörü Francesca Gino, Harvard Business Review’daki  bir makalesinde bunun, erkekleri lider, kadınları astlar olarak görme eğilimi gibi cinsiyetle ilgili bilinçsiz önyargılarımızdan kaynaklandığını düşünüyor.

Bu inançların içimize işlemiş olduğunu söylüyor ve savaşmaya çalışabileceğimiz bazı şeyleri sıralıyor.

Manipülasyon Hastalığı

Farkında olmadan ya da olarak yapılan cinsiyetçi varsayımlar asırlardır devam ediyor. Kadınlar için sohbet, konuştuğunuz her saniye için savaşmanız gereken bir savaş alanıdır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki George Washington Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma ilginç bir şeyi gösteriyor: Sözü kesilen kişinin cinsiyetinden çok, sözünü kesen kişinin cinsiyeti. 

Araştırmacılar, kadınlar ve erkekler arasındaki konuşmaları analiz ederken, genel olarak kadınların erkeklerden daha fazla söze girme eğiliminde olduklarını fark ettiler. Ve kadınların genel olarak araya girme olasılıkları daha düşükken, yaptıklarında diğer kadınların konuşmalarına erkeklerin konuşmalarına göre daha fazla müdahale etme olasılıkları daha yüksektir.

Manipülasyon, herhangi bir durumda ve sosyal bağlamda, ailede veya işte ve ayrıca bir çalışma grubunda gerçekleşebilir. Açıktır ki, terimin kökeni, çalışma ortamlarındaki olgunun gözlemlenmesinden kaynaklanmaktadır: Şirket toplantıları, özel toplantılar, kadınların bu tavırla profesyonellerin görüşlerini gözden düşürme eğiliminde olan erkekler, meslektaşlar veya üstler tarafından tam zamanında kesintiye uğradığı siyasi tartışmalar…

Erkeklerde Daha Fazla Görülüyor

Kesintilerin yaklaşık üçte ikisinin erkeklerden geldiğini ve bu erkeklerin kadınların sözünü kesme olasılığının üç kat daha fazla olduğunu kaydetti. Sigarayı bırakan kadınların yaklaşık %90’ı başka kadınları da hedef aldı. Kieran bir makalesinde, “Kadınlar kendilerini sürekli olarak kesintiye uğratır, ancak erkeklerin sözünü neredeyse hiç kesmezler” diyor.

Gözleminin sonuçlarının, kadınların ara vermeyi öğrenmeden kariyerlerini belirli bir noktadan sonra ilerletmediğini gösterdiğini söylüyor. Kieren, “Güçlü kadın liderler genellikle otoriter ve iğrenç gibi aşağılayıcı terimlerle etiketleniyor” diyor ve bugün hâlâ erkeklerin egemen olduğu teknoloji alanındaki profesyonel kariyerinde tüm bunların kendisine söylendiğini belirtiyor. Peki mansplaining yapan bir erkeğe nasıl davranmalı?

Bu durumda iddialaşmaktan kaçınmanız önemlidir. Çünkü doğru ben buradayım diye bağırsa bile karşınızadakinin kafası bunu reddetmek üzere çalışacaktır. İlla tartışmak isterseniz ondan kanıtlar isteyin ve izahat edemediğinde teşekkür ederek konuyu kapatın.

Başkalarının Görüşleri Nasıl Meşrulaştırılır?

Yalan söyleme hakkında çok şey söylendi. bu, kadınlara (bu şeyleri zaten bilmeye meyilli olan) bir şeyleri açıklamanın erkeksi tekniğidir. Paternalist-akademik bir tavırla fikirlerini küçümseme eğiliminde olan ancak bazen çok ileri gitmeden bazen yerinde olup olmadığını bir arkadaşa sormak yeterli olan bu yaklaşımın örneklerini gördük ve görmeye devam ediyoruz. Kadınları manipüle etme konusunda eski ABD Başkanı Donald Trump örneği size biraz fikir verecektir.

Üstün olmanın, susturmanın, zorlamanın bir yolu mansplaining oldu. Alfa erkeğinin liderlik pozisyonunda olduğunu tekrarlamak için kullandığı bir manipülasyondur. Önünüzdekilerin bir cümleyi bitirmesine izin vermemek, başkalarını yapamayacaklarına ikna etmek için son derece saldırgan bir tavırdır. Erkekler arasında bu tür bir yüzleşme, bir tartışmayı kafiyesiz veya mantıksız bir savaşa dönüştürme sonucunu doğurur. Bir kadına yönelik taciz söz konusu olduğunda, usuller ve hedefler erkek ifşa etme ile aynıdır.

Bu verilerin arkasındaki nedenler, tarihsel kökleri olduğu kadar sosyaldir. Küçüklüğümüzden beri bize erkeklerin önderlik ettiği ve kadınların takip ettiği söylendi. Kadınlar karar verme gücü, karizma ve otorite gibi “erkeksi özellikler” sergilediklerinde, genellikle onlardan hoşlanmayız veya hoş olmayan biri olarak algılanırız. Bu nedenle, adam bir kavramı daha iyi açıklamakta, kendisi hakkında bir diyalog sırasında önemli olan menteşeyi ve sapanını kesmekte ve hareket ettirmekte, tartışmada hala kontrol sahibi olmak için meşru hissediyor.

Cinsiyetçi Davranış Mı?

Mansplaining nedir konusundaki bir diğer açıklama da bu sürecin ergenlikte başlaması. Özellikle kızları küçümsemeye bu dönemde başlayan ergenler büyüdüklerinde kendi cinsiyetlerini daha önde tutmaya başlıyor. Bir çeşit doğru tezler sunsanız bile bunları reddetmek üzere direnç gösteren bir kişilik bozukluğu söz konusudur. Yapılan şey aslında manipüle etmek, yani adam kadına feminizmi açıklıyor.

Tabi ki bu cinsiyetçi bir davranıştır. Çünkü hiçbir şekilde kadının bilgi ve uzmanlığı konusunda kabullenici bir yaklaşım söz konusu değildir. Kadın haklı olsa bile, bunu anladıklarını ama doğru olanın kendi bakış açıları olduğunu iddia ederler.

Feminizmin dördüncü dalgası tarafından, her zaman var olan ve zaman içinde tekrarlanan fenomenlere atıfta bulunmak için başlatılan bu yeni kelime dağarcığı, yukarıda belirtilen eylemlerin psikolojik nitelikteki cinsiyete dayalı bir şiddet biçimi olarak değerlendirilme olasılığı konusunda bir tartışmaya yol açmıştır.

Susturulmak, kadın olarak daha az yetenekli veya daha az zeki olarak görülmek, birçok kişi tarafından bilinçaltını sarsan, kişinin başarılarını ve yaşam yolunu sorgulamasına neden olan gerçek bir şiddet olarak algılanır.

İstemeden Mansplainer Olanlar

Bu yazıyı okuyana ve mainsplaining nedir öğrenene kadar siz de bu tür yaklaşımlar sergilediğinizin farkında olmayabilirsiniz. Bu durumu fark ederseniz, öncelikli olarak yapmaktan vazgeçmelisiniz. Yani farkındalığınızı kaybetmemek için annelerinizi düşünün ve birçok şeyi sizden daha iyi bileceklerini kabullenmeye başlayın.

Çözümler çok gibi görünüyor: “yumuşak” bir yaklaşım, kesinlikle, sizi bölen kişinin çok dikkatli (neredeyse sahte gibi) bir dinleyicisi olduğunuzdan emin olmaktır. Alay etmek, -büyük olasılıkla- gerçek içerikten yoksun bir kesintinin ne olduğuyla çok ilgileniyormuş gibi yapmak, yanlışı yapanın bunu fark etmesi ve örtülü olarak hatayı bir daha tekrarlamaması umuduyla! Ve sonra, çoğu zaman, iyi bir dinleyici nezaketin geri döndüğünü görür.

Diğer, daha kararlı yaklaşım, anında geri bildirim vermek ve kesintinin hakim olmasını beklememektir. “Lafımı bitirmeme izin ver” “Dinler misin, sözümü kesme” şeklindeki ara cümleler bu durumu en belirgin şekilde ifade edecektir. Sorunsuz bir süreç yaşamak istediğinizde iletişimde sessiz kalmayı bekleyin ve karşı tarafa söylediklerini kanıtlaması için fırsat verin.

Cinsiyetçi kavramları hayatınızdan çıkarmak istiyorsanız yapmanız gereken çok basittir. Siz bu davranışları sergilemekten vazgeçin! Sonuç olarak eşitlikçi bir insansanız Mansplaining ve Manterrupting kavramları sizin için de negatif olacaktır.