Hürrem Sultan’ın XVI. Kızın adı yüzyılın kaynaklarına göre bilinmemektedir. Ancak bir sonraki kaydı göre, örneğin XIX. Yüzyılın Ukrayna’daki ilk rekora göre, Anastasia (Nastia), Polonyalıların geleneğinde Aleksandra Lisowska denir. Genellikle Hürrem Sultan veya Hürrem Haseki Sultan olarak adlandırılır. Farsça kökenli Hürrem, Arapça, yani “Noble kişi”nin “mutlu insanların” ve Kerîme’nin bir anlamı var. Ruthenia Krallığı (Ukrayna) krallığının sınırında 1504 yılında doğduğu rivayet edilir. Tatar akıncıları tarafından 1520 tarihinde 15 yaşlarında Rutenya’dan kaçırıldığı rivayet edilir. Kırım Han’ın himayesine girdikten sonra Osmanlı sarayına sunulduğu tarihçiler ve yazarlar tarafından kabul edilir.
Kanuni Sultan Süleyman ile Evliliği
Hürrem Sultan sarayın pozisyonuyla Kanuni Sultan Süleyman evliliğiyle artmıştır. Hürrem sultan Osmanlı tarihinde ilk resmi nikâh ile evlenen cariyedir. Bu durum Osmanlı geleneğine aykırıdır. Kanuni ile büyük bir tören sonrası resmi nikâhla evlenmiştir. Düğün tarihi resmi olmayıp rivayete göre 1534 Haziran ayında olmuştur. Hürrem bu evlilik sonrası Mahi Devran’ın Sultanlığında daha yüksek bir pozisyona gelmiştir. Hürrem Sultan şehzade Mehmet’den sonra Selim, Beyazıd, Cihangir ve Abdullah adlı 4 şehzade ile Mihribah adında bir kız çocuğu dünyaya getirmiştir. Çocuklarını büyütürken bir yandan da oğullarından birinin tahta geçmesini için engelleri kaldırmaya çalışmıştır.
Hürrem Sultan Değerli Bir Sultan Mı Oldu?
Venedik büyükelçileri Navagero ve Trevisano’nun bildirdiğine göre, 1553-1554 yılları arasına ait rapora göre, o sıralarda yaklaşık 50 yaşında olan Hürrem Sultan, Kanuni Sultan Süleyman tarafından hâlâ seviliyordu. Elçilere göre Hürrem Sultan, Kanuni Sultan Süleyman’ın en büyük aşkı, yoldaşı, eşi ve olağanüstü bir kadın figürüydü. Hürrem Sultan, Şehzade Mustafa’yı tahttan indirerek oğullarının tahta geçmesinin yolunu açtı. Ancak oğullarının tahta çıktığını görmedi. Bu nedenle tarihte Valide Sultan olarak değil, daha çok Hürrem Sultan veya Haseki Hürrem Sultan olarak geçti.
Hürrem Sultan, devlet yönetiminde etkili olarak İran savaşlarını destekledi. Ruslar ve onu barış içinde destek verdi. O zamanlar, Ruslar Kazan ve Astraahan’a hükmetti ve doğuya yayılmaya başladı. Bazı kaynaklar, Hürrem Sultan, XVI’den farklı komplolar uygulayın. Yüzyılın Osmanlı tarihini olumsuz yönde etkilediğini iddia ediyorlar.
Hürrem Sultan’ın Ölümü
18 Nisan 1558 yılında Hürrem Sultan eşi Kanuni Sultan Süleyman’ın vefatından 8 sene önce öldü. Öldüğünde 52 yaşındaydı. Hürrem, oğlu 2. Selim’in tahta çıkışını görememiştir. Süleymaniye Cami külliyesi içinde kendisi için yaptırılan türbeye defnedilmiştir.
Hürrem Sultan Nasıl Öldür?
Hürrem Sultanın ölümü her zaman merak konusu olmuştur. Ölümü bir rivayete göre sıtma hastalığı ya da yüksek ateş sonucu kuluç hastalığı nedeniyle olmuştur.
Hürrem Sultan Gerçekte Nasıl Öldü?
Hürrem Sultanın gerçekte ölümü ise, Rüstem’in isyancı tarafından desteklendiği Kara Ahmet Paşa’dan sonra, Beyazıt’ın eşi Huricihan Sultan Başına aldığı sert bir cisim darbesiyle hemen orada can vermiştir.
Ölümünden Sonra
Hürrem Sultan’ın ölümü sonrası, vefatına çok üzülen kanuni sultan Süleyman günümüzde İran bir şehrinin ismini değiştirerek Hürremabad ismini vermiştir. Günümüzde hala bu şehir Hürremabad ismiyle anılır.
Hürrem Sultan; Avrupa’da ve Türkiye’de birçok müzik ve bale çalışmasının konusu olmuştur. 63. Senfoni Besteci Joseph Haydn, bu işlerin bir örneğidir. Eser esas olarak ikinci bölümün adı olan “Roksalan” başlığını taşımaktadır.
Hürrem Sultanın Hayır Faaliyetleri
Hürrem Sultan siyasi hayatta olduğu kadar sosyal hayatta da aktiftir. Haseki Hürrem Sultan’ın yaptırdığı en büyük hayır kurumu, İstanbul’da halen Haseki olarak bilinen bölgede cami, medrese, okul, imaret ve hastanenin bulunduğu Haseki külliyesidir. Hürrem Sultan da İstanbul’da Kariye olarak bilinen bir derviş hanını medreseye çevirmiştir. Hürrem Sultan, Kudüs, Mekke ve Medine’de sayısız hayır kurumuna öncülük etmiştir. Başta Haseki külliyesi olmak üzere yaptığı tüm eserler için yüksek bir gelir tabanı bırakmış, ayrıca eşinin vefatından sonra Kanuni Sultan Süleyman kendisine Mekke ve Medine’de bir aşevi yaptırmıştır.
Hürrem Sultan, İstanbul’un Haseki semtinde Mimar Sinan tarafından yaptırılan ve bugün kendi adını taşıyan Haseki Külliyesi’ne sahiptir. 1538-1550 yılında yapımı tamamlanan külliyenin içinde hamam, medrese ve hastane bulunmaktadır. Günümüzde Sağlık Bakanlığı Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak bilinen hastane, kesintisiz hizmet veren en eski hastane olarak öne çıkıyor. Hürrem Sultan da fakirleri doyurmak için Ayasofya camisinin çevresine bir mutfak yaptırmıştır.
Hürrem ve Mahi Devran ile İlişkileri
Topkapı sarayının hareminde Hürrem sultanın bu hızlı yükselişi başta Kanuni Sultan Süleyman’ın önceki hanımı ve en büyük şehzade olan Mustafa’nın annesi Mahi devran sultan başta olmak üzere birçok kadınla arasının bozulmasına neden oldu. Bir süre sonra Mahi Devran ile Hürrem Sultan arasındaki bu çekişme kanlı olaylara neden oldu. Bu durumun daha fazla ileriye gitmesine izin vermeyen Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi Hazfa Sultan devreye girdi. Hafza Sultan gerginliği azaltmak adına birtakım tedbirler aldı.
Hafza sultan 1534 yılında vefat etti. Kanuni sultan Süleyman Mahi Devran ile Hürrem Sultan arasında denge sağlamak için Mahi Devran sultanı Manisa’ya vali olarak bulunan oğlu Mustafa’nın yanına gönderdi. Yine de iki sultan arasındaki soğuk savaş ömürleri boyunca devam etti.